ورق گرم یا سیاه چیست؟ علت نامگذاری آن چیست؟ آیا نامگذاری آن به روش تولید آن بستگی دارد یا مربوط به مواد سازنده آن است؟ ریشه نام “ورق سیاه” به دلیل این است که سطحی نه چندان صاف دارد و رنگ آن نیز به علت اکسیداسیون طبیعی که بر روی سطح آن ایجاد می‌شود، به رنگ سیاه مشاهده می‌شود. پس از تولید، ورق‌های گرم ممکن است به فرآیندهای دیگری مانند فرآیند کربن‌دهی یا گالوانیزه شدن تحت برنامه‌های مختلف زیر تابش گرما قرار گیرند تا ویژگی‌های به‌خصوصی به آنها اضافه شود.
روش کلی تولید محصولات فولادی معمولاً به دو روش نورد سرد و نورد گرم است. این دو روش تفاوت‌هایی با هم دارند. درروش نورد سرد، شکل‌دهی مقطع فولادی در دمای پایین انجام می‌شود اما در روش تولید نورد گرم، شمش در دمای 930 درجه سانتیگراد حرارت می‌بیند که این فرایند موجب تیرگی و کدر و مات شدن رنگ محصول می‌شود به همین علت به ورق تولیدشده با روش نورد گرم، ورق سیاه(Hot Rolled Sheet) گفته می‌شود. البته این محصول با نام ورق آهن و ورق گرم نیز مصطلح است.
فرایند تولید ورق گرم یا ورق سیاه
مواد اولیه برای ساخت ورق سیاه، شمش و گندله است که در کوره‌های قوس الکتریکی با دمای 1100 درجه سانتیگراد ذوب می‌شود. در این مرحله با ایجاد تغییراتی درآلیاژهای به کاررفته در مواد اولیه، گریدهای متفاوتی از آن به دست می‌آید.
در مرحله بعدی مواد مذاب در قالب‌های مستطیلی قرار می‌گیرند تا به صورت تختال تغییر شکل دهند، سپس با قرار گرفتن در کوره‌هایی با درجه 1200 سانتیگراد، نرم می‌شوند و قابلیت حالت‌پذیری و شکل‌پذیری آنها افزایش می‌یابد.
حال نوبت به نورد گرم است. ولی قبل از آن به دلیل تشکیل پوسته‌ای از اکسید روی محصول، ابتدا باید قبل از نوردکاری این پوسته‌ها پاک شوند، سپس با فرایندی بنام نورد خشن یا نورد تخت، به وسیله عبور تختال از بین غلتک‌ها، ورق‌هایی با ضخامت و ابعاد مورد نیاز، تولید می‌شود که به صورت کلاف و یا شیت هستند.
با حرارت دادن دوباره ورق در مرحله نورد نهایی که با غلتک‌های هیدرولیک انجام می‌شود محصولی یکدست و با سطحی صاف به دست می‌آید که ضخامت آن بین 1/8 الی 3 میلیمتر است. در مرحله به وسیله خنک‌کاری دمای ورق 580 درجه سانتیگراد کاهش داده می‌شود تا برای رولینگ و کلاف‌پیچی آماده و در نهایت راهی بازار شود.
انواع ورق گرم (سیاه) :
ورق گرم (سیاه) معمولاً از فولاد تولید می‌شود و با کاربردها و کیفیت‌های مختلفی وجود دارد. برخی از انواع ورق‌های گرم (سیاه) به شرح زیر هستند:
- ورق گرم (سیاه) کربنی: یکی از رایج‌ترین انواع ورق‌های گرم (سیاه) است که از فولاد کربنی تولید می‌شود و برای استفاده در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، خودروسازی، ماشین‌سازی و غیره استفاده می‌شود.
- ورق گرم (سیاه) ضد زنگ: این نوع ورق‌ها از فولاد ضد زنگ یا آلیاژهای فولادی تولید می‌شوند و برای استفاده در بخش‌هایی که نیاز به مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی دارند، مناسب هستند. مثال‌هایی از کاربردها شامل صنایع غذایی، تجهیزات دریایی، و صنایع شیمیایی هستند.
- ورق گرم (سیاه) آلومینیوم: این نوع ورق‌ها از آلومینیوم تولید می‌شوند و دارای وزن سبک، خواص پراکندگی حرارتی و مقاومت به خوردگی هستند. از آنها در صنایع هوا و فضا، خودروسازی، و مصارف الکتریکی استفاده می‌شود.
- ورق گرم (سیاه) فولاد ضد سایش (AR): این نوع ورق‌ها از فولاد ضد سایش تولید می‌شوند و برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت در برابر سایش و فشار زیاد دارند، استفاده می‌شوند. مثال‌هایی از کاربردها شامل صنایع استخراج معدن، سیستم‌های حمل و نقل مواد خام و غیره می‌شود.
- ورق گرم (سیاه) آلیاژی: ورق‌های گرم آلیاژی از ترکیبات مختلف فلزات و آلیاژها تولید می‌شوند. این ورق‌ها ممکن است خواص و کاربردهای منحصر به فردی داشته باشند و برای مصارف خاصی مانند بخش‌های خاص خودروها، صنایع الکترونیک، هواپیماها و مصارف مهندسی پیشرفته استفاده می‌شوند.
- ورق گرم (سیاه) تیتانیوم: ورق‌های گرم تیتانیوم به دلیل خواص خاصی مانند وزن سبک، مقاومت به خوردگی و عملکرد بالا در شرایط دمای بالا، در صنایع هوا و فضا، پزشکی، خودروسازی و صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ویژگی های ورق سیاه
- دوام و استحکام بالا
- قیمت مناسب
- کیفیت بالا
- انعطاف پذیری بالا
- قابلیت ماشین کاری
- استحکام و کشش بالا
کاربرد ورق سیاه
ورق گرم با توجه به استانداردها و ویژگی‌هایی که دارد با تناسب آن کارایی مختلفی دارد، از آنجایی که ورق سیاه محصولی پایه‌ای و کاربردی است، برای تولید انواع پروفیل‌ها مانند ناودانی، ورق روغنی، نبشی، سپری، پروفیل Z، چهارچوب و … استفاده می‌شود.
همچنین در صنایع مختلفی مانند کشتی‌سازی و صنایع دریایی، صنعت خودروسازی، ساخت تجهیزات کشاورزی، تانکرسازی و ادوات جنگی، مخازن تحت فشار، ساخت تجهیزات ترافیکی و کنارجاده‌ای، صنعت هوافضا و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قیمت روز ورق گرم (سیاه) در بازار:
قیمت ورق‌های گرم یا ورق‌های سیاه بستگی به عوامل مختلفی مانند ماده اولیه (مثلاً فولاد ساده یا فولاد ضد زنگ)، ضخامت، ابعاد، کیفیت، مارکت و منطقه جغرافیایی دارد.
عوامل مؤثر بر قیمت ورق سیاه
ازعوامل اصلی موثر در تعیین قیمت ورق سیاه میتوان به برند و کارخانه سازنده و همچنین کیفیت محصولات بدلیل تفاوت در آلیاژها نام برد.
همچنین ابعاد، ضخامت و وزن ورق نیز از اساسی‌ترین موضوع اثرگذار بر قیمت ورق آهن است، علاوه براین عوامل مؤثر دیگری نیز وجود دارد که در زیر به چند مورد اشاره میکنیم :
- قیمت مواد اولیه
- روش تولید ورق
- ضخامت و اندازه ورق
- شرایط بازار
- هزینه حمل و نقل
- میزان صادرات و واردات
- میزان عرضه و تقاضا
- قیمت‌های جهانی
- نیاز صنایع وابسته
- نرخ تورم
- قیمت دلار
- سیاست‌های دولت و بورس کالا و …
معمولاً قیمت ورق سیاه توسط تولید کنندگان و تامین کنندگان فلزات تعیین می شود و ممکن است این قیمت ها با توجه به شرایط بازار و تحولات اقتصادی تغییر کنند.
